Rác thải nhựa là gì? Nguyên nhân và biện pháp xử lý rác thải nhựa

Rác thải nhựa là một chất liệu khó phân hủy tự nhiên và nếu không được xử lý đúng cách, nó có thể gây ô nhiễm môi trường. Vậy rác thải nhựa là gì? Tác động của rác thải nhựa đến con người và môi trường và có những biện pháp nào để xử lý ? Hãy cùng Môi Trường Xanh tìm hiểu và khám phá ngay qua bài viết sau nhé!

Rác thải nhựa là gì?

Rác thải nhựa là một thuật ngữ được sử dụng để chỉ các vật liệu nhựa đã qua sử dụng và không còn có giá trị sử dụng nữa, và do đó được coi là rác thải. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, mỗi năm trên toàn cầu, có khoảng 300 triệu tấn rác thải nhựa được xả vào môi trường, trong khi Việt Nam đóng góp khoảng 1,8 triệu tấn. Rác thải nhựa có nguồn gốc từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm:

• Từ sinh hoạt: Đây là loại rác thải nhựa chủ yếu bắt nguồn từ các khu dân cư, chợ, cửa hàng. Ví dụ như túi ni lông, chai nhựa, đồ chơi, tã bỉm, ống hút, cốc sữa chua, bàn chải đánh răng…
• Từ hoạt động công nghiệp: Đây là rác thải nhựa phát sinh từ quá trình sản xuất, thi công của các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp…
• Nhựa y tế: Đây là một nguồn đáng kể hiện nay, do yêu cầu đặc biệt của ngành y tế về việc sử dụng vật dụng một lần để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và đảm bảo an toàn trong quá trình chăm sóc sức khỏe. Các loại rác thải nhựa y tế bao gồm túi ni lông, bao bì chứa vật liệu y tế, dụng cụ đóng gói thuốc, găng tay, kim tiêm…
• Ngoài ra, rác thải nhựa còn có nguồn gốc từ các khu du lịch, dịch vụ, khu vui chơi giải trí và các trường học.

Điều này gây ra nhiều vấn đề đến cho môi trường và sức khỏe mọi người, bao gồm ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí, ảnh hưởng đến động vật và sinh vật biển, và ảnh hưởng đến hệ thống sinh thái tự nhiên.

Tình trạng rác thải nhựa tại Việt Nam 

Theo thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm tại Việt Nam, khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa được thải ra môi trường, trong đó có 0,28 triệu đến 0,73 triệu tấn được đổ ra biển. Tuy nhiên, chỉ có 27% trong số này được tái chế và tận dụng bởi các cơ sở và doanh nghiệp.

Đáng lưu ý là việc xử lý và tái chế rác thải nhựa đang gặp nhiều hạn chế, với 90%nđược xử lý thông qua việc chôn, lấp hoặc đốt, trong khi chỉ có 10% còn lại được tái chế. Hàng ngày, một lượng lớn chất thải nhựa, khoảng 22 tấn, được thải ra từ các hoạt động y tế, trong đó cũng có rác thải nguy hại như thuốc và hóa chất.

Ở thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, mỗi ngày có khoảng 80 tấn nhựa và nilon được thải ra môi trường. Trong số đó, khoảng 7 – 8% trong tổng số 4.000 – 5.000 tấn rác thải mỗi ngày là rác thải nhựa và nilon. Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài, đất nước chúng ta sẽ sớm bị chìm trong biển rác thải nhựa.

Điều này nhấn mạnh tình hình nguy cơ mà chúng ta đang đối mặt với sự gia tăng không kiểm soát và nhận thức về tầm quan trọng của việc xử lý và giảm thiểu rác thải nhựa trên quy mô lớn để bảo vệ môi trường và sức khỏe của chúng ta.

Ô nhiễm rác thải nhựa đến từ nguyên nhân nào?

Ô nhiễm rác thải nhựa xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Sử dụng và tiêu thụ lớn: Sự gia tăng đáng kể về sử dụng và tiêu thụ sản phẩm nhựa góp phần vào việc tăng lượng rác thải nhựa. Sự phổ biến của đồ nhựa tiêu dùng như chai, túi, đồ dùng gia đình và đồ chơi đã dẫn đến việc sản xuất và tiêu thụ lượng lớn nhựa mỗi năm.

Lạm dụng đồ nhựa dùng một lần: Đồ nhựa dùng một lần có những đặc điểm thuận lợi như giá cả rẻ, dễ dàng mua và tiện lợi tuyệt đối. Do đó, nhiều người đã chọn lựa sử dụng chúng thay cho các loại đồ có thể tái sử dụng nhưng yêu cầu rửa sạch sau mỗi lần sử dụng. Hành động này đã dẫn đến việc tăng vọt lượng rác thải theo một tốc độ nhanh chóng.

Thiếu hệ thống quản lý rác thải hiệu quả: Tại một số quốc gia, đặc biệt là những quốc gia đang phát triển, có hệ thống quản lý rác thải chưa đủ hiệu quả và thiếu cơ sở hạ tầng để xử lý và tái chế. Điều này dẫn đến việc một phần lớn rác thải được đổ ra môi trường tự nhiên mà không được xử lý đúng cách.

Thiếu nhận thức và hành vi tiêu dùng: Thiếu nhận thức về tác động tiêu cực của rác thải nhựa và hành vi tiêu dùng không bền vững đóng góp vào tình trạng ô nhiễm này. Việc sử dụng một lần và vứt bỏ các sản phẩm nhựa, không tái sử dụng hoặc tái chế, cùng với việc sử dụng túi, chai và bao bì nhựa không cần thiết.

Khó phân hủy tự nhiên: Nhựa là một vật liệu khá bền và khó phân hủy tự nhiên. Một số loại nhựa có thể mất hàng trăm năm để phân hủy, gây ra tác động kéo dài đến môi trường. Điều này làm tăng khả năng tích tụ và gây ô nhiễm môi trường rất lâu dài.

Xả rác không đúng chỗ và quản lý rác thải kém: Hành động xả rác không đúng chỗ và hệ thống quản lý rác thải kém chất lượng góp phần vào việc rác thải bị xả ra môi trường. Việc vứt bỏ rác thải nhựa vào biển, sông, hồ, hoặc không có biện pháp thu gom và xử lý rác thải đúng cách cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm.

Xem thêm: Cảnh báo vấn đề ô nhiễm nguồn nước ở TPHCM

Tác hại của rác thải nhựa đối với con người và môi trường 

Rác thải nhựa gây ra những tác hại nghiêm trọng đối với con người và môi trường. Dưới đây là các tác hại gây ra: 

Đối với con người 

Quá trình phân huỷ của một số loại rác thải nhựa tạo ra các chất có hại đối với sức khỏe con người. Trong nhựa, chất độc hại DOP có thể gây nhiều nguy hiểm cho thai nhi và trẻ nhỏ.

Rác thải nhựa gây ô nhiễm nguồn nước và không khí, ảnh hưởng đến sự phát triển của động vật và thực vật. Điều này có tác động đến sức khỏe con người thông qua tiếp xúc qua đường ăn uống và không khí. Rác thải nhựa có thể gây ra các bệnh như tiêu chảy, sốt, ho và cảm lạnh, đau đầu, và gàu cho những người sống gần khu vực bị ô nhiễm bởi rác thải nhựa.

Ngoài ra, rác thải nhựa có thể tan chảy ở nhiệt độ từ 70 – 800 độ C, và lẫn vào thực phẩm trước khi tiếp xúc với cơ thể con người. Điều này dẫn đến tích lũy dần các chất độc hại và gây ra những căn bệnh nguy hiểm.

Đối với môi trường 

Không chỉ gây hại đến sức khỏe con người, mà còn có tác động tiêu cực đến môi trường, bao gồm:

• Thay đổi tính chất sinh học và hóa học của nguồn nước. Nó gây mất màu của đất, ảnh hưởng đến sự xói mòn, gây ảnh hưởng đến cây trồng và sinh vật sống trong môi trường đó.
• Tạo tắc nghẽn trong cống rãnh, gây ra lũ lụt và ngập úng, gây tổn hại nghiêm trọng cho môi trường. Hệ thống thoát nước bị chặn lại, dẫn đến sự mất cân bằng trong dòng chảy nước và gây ra tình trạng ngập úng.
• Trôi nổi trên biển gây ảnh hưởng đến sinh vật biển. Các loài sinh vật biển sẽ ăn phải hoặc bị mắc kẹt trong rác thải nhựa, gây tổn thương và nguy hiểm cho tính mạng của chúng. Thống kê từ “Mạng thông tin và bảo vệ môi trường” cho thấy mỗi năm có khoảng 1,5 triệu động vật trên biển chết vì ngộ độc nhựa.

Rác thải nhựa không chỉ gây hại cho con người mà còn tác động tiêu cực đến môi trường và động vật. Việc giảm thiểu sử dụng nhựa và thúc đẩy các biện pháp xử lý và tái chế là cần thiết để bảo vệ môi trường và đảm bảo sự tồn tại của các loài sinh vật.

Xem thêm: Các phương pháp xử lý rác thải sinh hoạt 

Biện pháp xử lý rác thải nhựa hiệu quả nhất 

Hiện nay, có một số biện pháp xử lý rác thải nhựa hiệu quả mà có thể được áp dụng để giảm thiểu tác động tiêu cực của rác thải nhựa đến môi trường. Dưới đây là một số biện pháp quan trọng:

Giảm sử dụng nhựa: Để giảm lượng rác thải nhựa, chúng ta cần tập trung vào việc giảm sử dụng sản phẩm nhựa một cách thông minh. Thay thế túi nhựa một lần sử dụng bằng túi vải tái sử dụng, sử dụng chai và hũ đựng thức uống có thể tái sử dụng, và tránh sử dụng sản phẩm nhựa một lần sử dụng là những cách cơ bản để giảm lượng rác thải nhựa.

Phân loại rác thải để tái chế: Có một thói quen xấu mà mọi người vẫn thường lặp lại đó là gom chung tất cả các loại rác thải lại với nhau mà không phân loại chúng ra. Điều này gây ra khó khăn cho nhân viên dọn vệ sinh, tốn thêm thời gian phân loại rác thải. Gây lẫn rác thải, làm bẩn, trong quá trình xử lý như chôn hoặc đốt gây ra những tác động xấu đến môi trường. 

Tái chế và tái sử dụng: Tái chế và tái sử dụng rác thải nhựa là biện pháp quan trọng để giảm lượng rác thải nhựa đi đến bãi rác. Quá trình tái chế nhựa giúp chuyển đổi rác thải nhựa thành nguyên liệu mới để sản xuất các sản phẩm khác. Ngoài ra, tái sử dụng các sản phẩm nhựa cũng giúp giảm nhu cầu sử dụng nhựa mới.

Xử lý và chế biến rác thải nhựa: Công nghệ xử lý và chế biến rác thải nhựa cũng đóng vai trò quan trọng. Một số phương pháp như đốt rác thải nhựa để tạo năng lượng, chế biến nhựa thành nhiên liệu, hay sử dụng phương pháp xử lý vật liệu nhựa bằng việc tách chúng thành các thành phần riêng biệt có thể tái sử dụng, đều là các phương pháp có thể được áp dụng để giảm tác động của rác thải nhựa.

Tuyên truyền và nâng cao nhận thức về rác thải nhựa đến với mọi người: Để giải quyết vấn đề chất thải nhựa, cách tốt nhất là mọi người cần hạn chế việc sử dụng các đồ nhựa và tuân thủ các hoạt động thu gom và phân loại rác thải nhựa một cách nghiêm túc, tránh việc xả chúng ra môi trường một cách bừa bãi. Do đó, việc tăng cường hoạt động tuyên truyền và nâng cao nhận thức của mọi người trong cộng đồng về tác hại của rác thải nhựa là cực kỳ quan trọng.

Để giải quyết vấn đề chất thải nhựa, cần hạn chế sử dụng nhựa, thực hiện thu gom và phân loại rác thải nhựa đúng quy trình, và tăng cường nhận thức của mọi người về tác hại của rác thải nhựa. Đồng thời, tái sử dụng các vật liệu thay thế nhựa và tuân thủ quy định về việc xử lý và vứt rác là những biện pháp cần thiết để giảm tác động của rác thải nhựa đến môi trường.

Xem thêm: Ô nhiễm nhựa là gì? Nguyên nhân

Trên đây, Môi Trường Xanh đã chia sẻ tới bạn về rác thải nhựa là gì? Cũng như nguyên nhân và biện pháp để xử lý rác thải nhựa. Hy vọng bài viết của chúng tôi hữu ích tới bạn. Nếu có vấn đề thắc mắc gì thì bạn hãy liên hệ qua Hotline của chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ.