Thực trạng đáng báo động từ rác thải điện tử ở Việt Nam

Trong thời đại công nghiệp 4.0, việc sử dụng và tiêu thụ các sản phẩm điện tử tăng vọt, đồng nghĩa với sự gia tăng của rác thải điện tử. Ở Việt Nam, thực trạng này đang trở thành đề tài đáng báo động khi mà quy trình xử lý và tái chế rác thải điện tử vẫn còn nhiều thách thức. Vậy trong bài viết này hãy cùng Môi Trường Xanh tìm hiểu về thực trạng rác thải điện tử ở Việt Nam.

Rác thải điện tử là gì?

Rác thải điện tử là thuật ngữ để chỉ những thiết bị đã bị loại bỏ, nhưng vẫn có thể hoạt động được khi kết nối với điện (qua dây nguồn hoặc pin). Ngoài ra, nó cũng bao gồm những thiết bị có khả năng phát điện, ví dụ như các tấm pin mặt trời. Có rất nhiều thiết bị như vậy mà bạn có thể quên mất rằng chúng vẫn còn trong nhà của bạn. Theo thống kê, mỗi hộ gia đình trung bình có khoảng 80 thiết bị điện tử, nhưng nhiều người sẽ không tin nếu bạn nói với họ điều đó.

Nguyên nhân dẫn đến rác thải điện tử ở Việt Nam

Rác thải điện tử chứa nhiều chất thải cực kì độc hại và hiện nay lượng rác này đang ngày càng tăng lên nhất là những nước đã và đang phát triển, đe dọa đến môi trường và sức khỏe con người. Nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng này đến từ một số nguyên nhân chính sau:

Thời gian sử dụng thiết bị điện tử ngắn ngủi

Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ kỹ thuật khiến cho việc sản xuất các thiết bị điện tử mới không ngừng diễn ra. Điều này dẫn đến việc các sản phẩm hiện tại nhanh chóng lỗi thời và bị bỏ đi. Hậu quả là chúng bị vứt đi một cách vô tình và chấm dứt vòng đời của mình ở các bãi rác công nghệ.

Xu hướng công nghệ không ngừng tiến bộ và thay đổi

Không ai có thể phủ nhận rằng công nghệ ngày càng hiện đại và tiên tiến hơn làm cho nhu cầu nâng cấp các thiết bị mới cũng tăng lên. Do đó, con người có xu hướng thay đổi các thiết bị đang sử dụng thường xuyên và gây ra rác thải điện tử ngày càng nhiều hơn.

Nhu cầu sử dụng sản phẩm điện tử không bền vững

Các yêu cầu về tiện ích và tính năng của sản phẩm điện tử ngày càng cao khiến cho người dùng khó lòng sử dụng chúng trong thời gian dài. Việc tiêu dùng không bền vững này là một trong những nguyên nhân chính khiến cho các bãi rác điện tử không ngừng mở rộng.

Hệ thống thu gom xử lý rác thải điện tử kém hiệu quả

Nhiều quốc gia và các vùng lãnh thổ trên thế giới chưa có hệ thống thu gom và xử lý các loại rác thải máy tính, rác thải thiết bị gia dụng,… thực sự hiệu quả. Và kết quả là một lượng lớn rác thải trong số này bị thải ra môi trường, gây ra các vấn đề rất đáng lo ngại.

Xem thêm: Biến đổi khí hậu là gì? Tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu

Hệ quả của rác thải điện tử tới môi trường và con người

Rác thải điện tử mang theo nhiều tác hại đối với môi trường, sức khỏe con người và xã hội. Dưới đây là một số tác hại chính của rác thải điện tử:

Thiết bị điện tử có tuổi thọ ngắn

Do công nghệ kỹ thuật liên tục cải tiến, các thiết bị điện tử mới được sản xuất không ngừng. Điều này khiến cho các sản phẩm cũ bị lỗi thời và bỏ đi. Hậu quả là chúng bị ném vào các bãi rác công nghệ và chấm dứt vòng đời của mình.

Xu hướng theo kịp công nghệ mới

Không thể chối cãi rằng công nghệ ngày càng hiện đại và tiên tiến hơn làm cho nhu cầu sở hữu các thiết bị mới cũng cao hơn. Do đó, con người thường xuyên thay đổi các thiết bị đang dùng và đóng góp vào việc tạo ra nhiều rác điện tử hơn.

Nhu cầu sử dụng sản phẩm điện tử không bền vững

Các yêu cầu về tiện nghi và chức năng của sản phẩm điện tử ngày càng cao khiến cho người dùng khó lòng sử dụng chúng lâu dài. Việc tiêu thụ không bền vững này là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến cho các bãi rác điện tử không ngừng mở rộng.

Hệ thống thu gom xử lý rác điện tử kém hiệu quả

Nhiều nước và khu vực trên thế giới chưa có hệ thống thu gom và xử lý hiệu quả các loại rác thải điện tử như máy tính, thiết bị gia dụng,… Và kết quả là một lượng lớn rác thải này bị thải ra môi trường, gây ra các vấn đề rất nghiêm trọng.

Xem thêm: Hiện tượng băng tan nước biển dâng: 5 hệ luỵ tiềm ẩn của biến đổi khí hậu

Thực trạng rác thải điện tử ở Việt Nam

Theo số liệu của CDI, mỗi năm một người Việt Nam phát sinh ra 1kg rác điện tử cho môi trường. Với dân số 90 triệu, lượng rác điện tử đạt 90.000 tấn mỗi năm. Rác điện tử là loại rác rất độc, có thể gây hại cho môi trường (khí quyển, thổ nhưỡng, nước) và sức khỏe con người như ung thư, hô hấp, tim mạch và thần kinh.

Do công nghệ thay đổi nhanh, sản phẩm điện tử bị cũ hoặc hỏng nhanh hơn. Chúng trở thành rác điện tử và tăng lên nhanh hơn 3 lần so với các loại rác khác. Tuy nhiên, Việt Nam chưa có nghiên cứu toàn diện về an toàn lao động trong ngành điện tử, cũng như các chương trình giáo dục về ảnh hưởng xấu của ngành này đến sức khỏe và môi trường.

Rác điện tử ở Việt Nam thuộc loại rác nguy hại nhưng cho đến nay chưa có luật hay quy định rõ ràng nào về việc thu gom và xử lý. Điều này khiến cho các đơn vị, tổ chức lơ là, chậm trễ trong việc xây dựng hệ thống quản lý và tìm cách giải quyết vấn đề nguồn rác khổng lồ này đang tăng lên không ngừng. Và kết quả là hầu hết loại rác này bị vứt lung tung ra môi trường hoặc chất đống vào các bãi rác chung.

Giải pháp cho thực trạng rác thải điện tử ở Việt Nam