Chất thải nhựa là gì? Tại sao nó là mối lo ngại lớn đối với môi trường?

Bạn có bao giờ tự hỏi, những chiếc túi nhựa, chai nhựa, cốc nhựa… mà bạn dùng hàng ngày sẽ đi đâu sau khi bạn vứt bỏ chúng? Có thể bạn nghĩ rằng, chúng sẽ được thu gom và xử lý một cách an toàn và hiệu quả. Nhưng thực tế không phải như vậy. Chúng sẽ trở thành chất thải nhựa, một loại rác thải rất khó phân hủy và gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Vậy chất thải nhựa là gì? Tại sao nó lại là mối lo ngại lớn đối với môi trường? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!

Chất thải nhựa là gì?

Để trả lời cho câu hỏi chất thải nhựa là gì thì theo định nghĩa của Tổ chức Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), chất thải nhựa là các sản phẩm làm từ nhựa đã qua sử dụng hoặc không được dùng đến và bị vứt bỏ ra môi trường. Chất thải nhựa bao gồm nhiều loại khác nhau, như túi nhựa, chai nhựa, cốc nhựa, ống hút nhựa, đồ chơi cũ, vỏ bao bì, dụng cụ y tế…

Chúng thường có thời gian phân hủy rất lâu, có thể lên tới hàng trăm đến ngàn năm. Theo thống kê, mỗi năm thế giới thải ra khoảng 300 triệu tấn chất thải nhựa, trong đó khoảng 8 triệu tấn bị thải ra biển.

Xem thêm: Rác thải xây dựng là gì? Những thông tin cần biết về rác thải xây dựng

Nguồn gốc của chất thải nhựa

Chất thải nhựa có nguồn gốc từ nhiều hoạt động khác nhau của con người, bao gồm:

Sản xuất và tiêu dùng: Nhựa được sản xuất rộng rãi để làm đồ gia dụng, đồ dùng cá nhân, bao bì, và nhiều sản phẩm khác. Sự tiêu dùng hàng ngày của chúng ta đóng góp vào việc tạo ra rất nhiều rác thải nhựa.

Bao bì và đóng gói: Ngành công nghiệp bao bì và đóng gói sử dụng lượng lớn nhựa để bảo vệ và đóng gói các sản phẩm, từ thực phẩm đến hàng hóa tiêu dùng.

Công nghiệp và xây dựng: Ngành công nghiệp và xây dựng cũng sử dụng nhựa trong các ứng dụng như ống nước, vật liệu cách âm, vật liệu cách nhiệt, v.v.

Y tế: Trong ngành y tế, nhiều sản phẩm nhựa được sử dụng, bao gồm ống tiêm, túi truyền dịch, bao bì dược phẩm, v.v.

Du lịch và giải trí: Ngành du lịch và giải trí cũng đóng góp vào vấn đề rác thải nhựa thông qua sự sử dụng của các sản phẩm nhựa một lần như cốc, ống hút, túi nylon, v.v.

Phụ thuộc vào vùng địa lý và cơ sở hạ tầng: Các khu vực với cơ sở hạ tầng xử lý rác thải kém có thể gặp phải vấn đề nghiêm trọng hơn về rác thải nhựa, vì không có cơ sở hạ tầng để xử lý hoặc tái chế rác thải nhựa một cách hiệu quả.

Ô nhiễm chất thải nhựa là gì?

Ô nhiễm chất thải nhựa là hiện tượng chất thải nhựa bị vứt bỏ ra môi trường, lâu dần do không được xử lý sẽ tích tụ và gây ảnh hưởng xấu đến các thành phần của hệ sinh thái, như không khí, nước, đất, sinh vật… Hiện tượng ô nhiễm này có thể xảy ra ở nhiều nơi, như đất liền, sông hồ, biển cả, đại dương… Ô nhiễm chất thải nhựa có thể có nhiều nguyên nhân, như:

Thiếu ý thức của người dân: Nhiều người dân không có thói quen phân loại rác, không tuân thủ các quy định về quản lý rác thải, vứt bỏ rác thải nhựa bừa bãi, không chịu trách nhiệm với rác thải của mình.

Thiếu hệ thống thu gom và xử lý rác thải nhựa hiệu quả: Nhiều nơi không có hệ thống thu gom và xử lý rác thải nhựa đồng bộ, hiện đại, an toàn. Rác thải nhựa thường bị chôn lấp, đốt cháy, hoặc thải ra môi trường mà không qua xử lý, gây ô nhiễm và lãng phí nguồn lực.

Thiếu chính sách và quản lý nhà nước: Nhiều nước không có chính sách và quản lý nhà nước về chất thải nhựa, không có các biện pháp khuyến khích, hỗ trợ, kiểm soát, xử phạt liên quan đến chất thải nhựa. Điều này làm cho chất thải nhựa không được quản lý và giám sát chặt chẽ, dễ bị lạm dụng và lợi dụng.

Tác hại của chất thải nhựa

Sau khi đã hiểu được chất thải nhựa là gì? Thì sẽ không quá bất ngờ khi đây một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường trầm trọng trên khắp thế giới, ảnh hưởng đến sự sống của con người và thiên nhiên.

Do khả năng phân hủy thấp, chất thải nhựa có thể tồn tại trong đất hàng thế kỷ, làm biến đổi đặc tính vật lý của đất và gây nguy cơ ô nhiễm môi trường đất. Không những thế, chất thải nhựa còn bị xả ra biển, đại dương, gây hại cho các loài động vật sống dưới nước. Điều này làm giảm đa dạng sinh học và làm thay đổi hệ sinh thái biển.

Chất thải nhựa cũng gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho con người. Những hạt nhựa nhỏ sẽ lọt vào nguồn nước, đất, thực phẩm… gây ra các bệnh như rối loạn nội tiết, bệnh thần kinh, bệnh hô hấp,… Khi đốt chất thải nhựa sẽ sinh ra khí thải có chứa các chất độc như dioxin và furan, gây ngộ độc, ảnh hưởng đến tuyến nội tiết, gây ung thư,… Ngoài ra, việc dùng túi nilon để đựng đồ ăn nóng cũng có thể tạo ra các chất độc hại cho cơ thể.

Xem thêm: Thực trạng đáng báo động từ rác thải điện tử ở Việt Nam

Biện pháp giải quyết cho chất thải nhựa

Chất thải nhựa đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng, đe dọa môi trường và sức khỏe con người. Để giải quyết vấn đề này, cần triển khai một loạt các biện pháp toàn diện từ giai đoạn sản xuất đến xử lý cuối cùng.

Tăng cường tái chế và tái sử dụng: Khuyến khích cộng đồng tham gia vào việc tái chế và tái sử dụng nhựa thông qua việc xây dựng các hệ thống thu gom chất thải hiệu quả và việc giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của việc này. Đồng thời, cần phát triển hệ thống thu gom và tái chế chất thải nhựa hiệu quả hơn để đảm bảo rằng những vật liệu này không bị lãng phí và gây hại cho môi trường.

Thúc đẩy sử dụng vật liệu thay thế: Đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu chất thải nhựa. Khuyến khích sự chuyển đổi sang sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường như gốm, thủy tinh, giấy tái chế và vật liệu sinh học có thể giảm bớt sự phụ thuộc vào nhựa và giảm tác động tiêu cực lên môi trường.

Đầu tư vào các hệ thống quản lý rác thải hiện đại và bền vững: Xây dựng các nhà máy xử lý chất thải và hệ thống tái chế tiên tiến giúp giảm bớt lượng chất thải nhựa cuối cùng đến các khu vực rừng, đồng thời ngăn chặn tác động tiêu cực lên môi trường tự nhiên.

Hạn chế sử dụng nhựa một lần: Thiết lập các quy định nghiêm ngặt về việc sử dụng nhựa một lần sử dụng và khuyến khích doanh nghiệp phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường và dễ tái sử dụng giúp giảm bớt lượng chất thải nhựa được tạo ra hàng ngày.

Giáo dục và tăng cường nhận thức cộng đồng: Đây là chìa khóa quan trọng để giải quyết vấn đề chất thải nhựa. Việc tăng cường thông tin và nhận thức về tác động của chất thải nhựa cũng như khuyến khích hành động từ cộng đồng và doanh nghiệp sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu lượng chất thải nhựa đến môi trường và sức khỏe con người.

Hy vọng rằng, qua bài viết này, Môi Trường Xanh đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích về chất thải nhựa là gì, nguyên nhân cũng như tác hại của nó. Đồ nhựa mang lại nhiều lợi ích, nhưng nếu sử dụng không hợp lý, không tuân thủ quy hoạch, sẽ gây ra nhiều vấn đề cho môi trường. Hãy cùng nhau hành động để giảm thiểu chất thải nhựa, bảo vệ môi trường, tạo ra một hành tinh xanh – sạch – đẹp hơn.